MILIEUCERTIFICERING VAN GEBOUWEN

De LifeCycle Tower ONE (LCT ONE) in Dornbirn is de eerste niet-ingekapselde hybride houten hoogbouw ter wereld. Het gebouw werd in november 2012 ingewijd en is een indrukwekkend voorbeeld van de toekomst van het stedelijke bouwen, waarbij innovatieve technologieën, de nieuwste wetenschappelijke bevindingen en een grondstoffenbesparende bouwwijze meesterlijk ingezet werden. De absolute primeur bij dit gebouw met zeven verdiepingen dat door Cree GmbH als opdrachtgever en dochter van de Rhomberg Groep en door het architectenbureau Hermann Kaufmann gerealiseerd werd: de dragende elementen van het huis zijn van hout en niet van een bekleding voorzien. Zo kan men ook binnenin de LCT ONE de niet beklede houtstructuur beleven, wat tegelijkertijd grondstoffen bespaart en ook een onderdeel van het brandbeveiligingsconcept is.

Omdat de LCD ONE als systeembouw constructie werd opgericht, werden de modules vooraf in de fabriek gefabriceerd en op de bouwplaats gemonteerd; dit bespaart 50 % aan tijd vergeleken met de conventionele bouwmethodes, sluit fouten uit, garandeert een hoog kwaliteitsniveau en een betrouwbare kostencalculatie. Gedurende de hele levenscyclus van het gebouw worden grondstoffen optimaal benut, de energie-efficiëntie verhoogd en de CO₂ balans duidelijk verbeterd. Zo legt de LCT ONE nieuwe maatstaven aangaande duurzaamheid en kwaliteit en eist ook bij alle bouwtechnische en ambachtelijke werkzaamheden aan de toren de hoogste prestaties. Zumtobel heeft voor de LCT ONE een toekomstgerichte lichtoplossing ontwikkeld die het lichtcomfort verhoogt, energiekosten reduceert en de efficiëntie verhoogt. Naast een ultramoderne kantoorverlichting werd in het hele gebouw de lichtsturing LUXMATE LITENET ingezet, die complexe systeemeigenschappen zoals daglichtgebruik, jaloeziesturing, aanwezigheidssensoren, integratie van veiligheidsverlichting en vooraf gedefinieerde ruimteprofielen tot een centrale en gemakkelijk bedienbare eenheid combineert. Door het optimale gebruik van het daglicht in combinatie met de in totaal 112 aanwezigheidsmelders wordt tot 75 % energie bespaard.

Zumtobel. Het Licht.

„Meer comfort met minder energie” luidde het motto van de architect Dietmar Eberle voor de zes verdiepingen tellende nieuwbouw „2226” in het Oostenrijkse Vorarlberg. De naam van het gebouw „2226” heeft betrekking op het temperatuurspectrum tussen 22 en 26 graden Celsius dat door de meeste mensen wereldwijd als aangenaam beschouwd wordt. Dankzij een uitgekiend systeem op basis van oude bouwtradities en moderne
methoden wordt deze temperatuur in het gebouw constant gehouden – zonder het gebruik van een verwarmings- of airconditioninginstallatie. Dietmar Eberle mikt in plaats daarvan op het optimale gebruik van het daglicht, grote hoogten en diepten van de ruimte, een goede luchtverversing en massieve wanden. Met behulp van een innovatieve software wordt daarbij met de weersomstandigheden en het aantal personen in het gebouw rekening gehouden. Voor dit revolutionaire architectuurproject heeft Zumtobel een precies passend verlichtingsconcept ontwikkeld dat aan de hoge door de architect aan efficiëntie, design en multifunctionaliteit gestelde eisen voldoet.

Het kantoorgebouw met een nuttige oppervlakte van bijna 2.500 vierkante meter herbergt naast Eberle’s architectenbureau „be baumschlager eberle”, nog andere kantoren, één cafetaria en twee vermaarde galerijen. De lichtoplossing houdt hier rekening mee en past zich optimaal aan de verschillende taken van de verlichting aan. Voor de algemene verlichting en ook voor ideale lichtomstandigheden voor de oriëntatie en begeleiding van de bewoners en bezoekers van het gebouw zorgt het decoratieve armatuur LINARIA. De optimale verlichting van de werkvloeren in het kantoorgebouw wordt door functionele en esthetische staanlampen gevrijwaard. LED spots van de serie PANOS INFINITY leveren in de verkeersruimten van de kantoorverdieping een gelijkmatige basisverlichting en onderscheiden zich door een zeer hoge lichtkwaliteit.

De nieuwe hoofdzetel in Lauterach van de gevestigde i+R ondernemingsgroep (het voormalige i+R Schertler Alge) is een voorbeeldproject voor duurzaam bouwen. In oktober 2013 kreeg het als eerste en enige firmagebouw in Oostenrijk het LEED Platina certificaat toebedeeld. Deze hoogste onderscheiding binnen de LEED Green Building certificeringen werd in de categorie “New Construction & Major Renovations” (totale bouwwerk inclusief interieurinrichting) uitgereikt. Zumtobel leverde daarbij een wezenlijke bijdrage voor het realiseren van de ambitieuze doelstellingen van de bouwheer met een geïntegreerde lichtoplossing die niet alleen wist te scoren op het vlak van efficiëntie maar ook overtuigt met haar flexibiliteit en comfort voor de werknemers.

Intelligent gebruik van daglicht in het hele gebouw
In het hele gebouw speelt het gebruik van daglicht een centrale rol. Enerzijds om de efficiëntie te verhogen, vooral echter om ideale arbeidsvoorwaarden voor de werknemers te creëren, zoals i+R zaakvoerder Reinhard Schertler uitlegt: “Voor onze werknemers de best mogelijke werkomgeving tot stand brengen, was bij de bouw van onze nieuwe i+R hoofdzetel absolute topprioriteit. Een innovatief kunstlichtconcept dat een maximaal gebruik van daglicht vooropstelt en daardoor een positieve impact heeft op het welzijn van de medewerkers was voor ons dan ook heel belangrijk.” Een daglichtsturing zorgt voor de optimale combinatie van dag- en kunstlicht en creëert op die manier optimale lichtverhoudingen voor de werknemers. Veranderingen in de lichtintensiteit worden met behulp van sensoren in de ruimtes waargenomen en automatisch gecompenseerd: het verlichtingsniveau wordt, nauwelijks merkbaar voor het oog, langzaam verhoogd of verminderd. Ondanks de hoge automatiseringsgraad geeft de lichtoplossing ook vrije baan aan individueel comfort: elke medewerker kan op elk moment de lichtintensiteit, zoninstraling en temperatuur aan zijn of haar eigen behoeften aanpassen. Met deze energiebesparende lichtoplossing, die in ruime mate steunt op de LED-technologie en bovendien door de aanwezigheid van aanwezigheidsmelders wordt ondersteund, kon de i+R Groep het energieverbruik voor de verlichting met nagenoeg 70 procent verminderen. Samen met de lichtingenieurs van het Bartenbach Lichtlabor is Zumtobel erin geslaagd om een lichtoplossing te realiseren die op basis van state-of-the-art technologie een hoge mate van flexibiliteit verzekert. Daarmee vervult de gerealiseerde lichtoplossing niet alleen de individuele behoeften van de i+R groep en de hoge eisen die aan een LEED Platina gecertificeerd gebouw worden gesteld, maar is ze ook voldoende compatibel en flexibel om ook op lange termijn aan zeer hoge eisen op het vlak van duurzaamheid en comfort te voldoen.

Transparantie dankzij milieu-informatiebladen (EPD)
Als eerste onderneming uit de lichtbranche heeft Zumtobel milieu-informatiebladen volgens de internationale normen ISO 14025 en EN 15804 ingevoerd. Deze zogenaamde EPD’s (Environmental Product Declarations) documenteren de milieu-invloeden van een product over zijn hele levenscyclus, zoals bijv. CO2-balans, recycleerbaar aandeel, materiaalsamenstelling of herbruikbaarheid. In het bijzonder voor een gebouwcertificering zoals LEED zorgen EPD’s voor de nodige transparantie en vormen ze een essentieel bestanddeel voor het proces. Bovendien ondersteunt Zumtobel haar partners en klanten bij de gebouwcertificering met eigen Green Building experts. Deze brengen hun grondige kennis in om bij de ontwikkeling van een duurzame lichtoplossing, in het bijzonder met het oog op de verschillende certificatieprocessen, waardevolle adviezen te geven.

De verlichtingsoplossing van Zumtobel had haar deugdelijkheid reeds bewezen in de vestiging van Vodafone Italië in Ivrea. Daarom mikt de tweedegrootste telecommunicatieprovider ook voor de nieuwe hoofdzetel van de firma in Milaan op de kwaliteit en ervaring van Zumtobel.

Intelligent gebruik van daglicht en efficiënte verlichting ondersteunen gebouwcertificeringen
Het uit drie met elkaar verbonden gebouwen bestaande “Vodafone Village” heeft een nuttige oppervlakte van 67.000 m² en presenteert zich met een allesomvattende lichtoplossing. Deze munt enerzijds uit door de energie-efficiëntie en de minimale onderhoudskost maar vervult anderzijds ook hoge eisen op het vlak van esthetiek, lichtkwaliteit en veiligheid.
De hoofdzetel van Vodafone werd gecertificeerd volgens LEED normen (LEED® 2009 ID+C: Commercial Interiors) en bekroond met zilver (52/110 punten). Het gebouwcomplex is momenteel het grootste LEED-gecertificeerde gebouw in Italië.
In de categorie "Energie en Atmosfeer" draagt de automatische lichtsturing aanzienlijk bij tot het besparen van energie (ca. -25%) en ondersteunt ze het intelligente gebruik van daglicht. Tegelijk maken binnen in het gebouw systemen voor het reduceren van het energieverbruik een verdere verhoging van de energie-efficiëntie met 70% mogelijk.

Om het welzijn van de werknemers te bevorderen, werden in de categorie "Binnenklimaat" ook maatregelen ingeschreven en gerealiseerd: binnen in het gebouw werden met name strategieën geïmplementeerd om een hoge luchtkwaliteit te verzekeren zoals de installatie van CO2-sensoren voor de sterk bezette ruimtes en het verhogen van de luchtverversingsgraad. Tenslotte draagt het gebruik van bouwmaterialen met een lage VOC-emissie (vluchtige organische verbindingen) bij tot een uiterst comfortabel en gezond verblijf in de werkruimtes.

“Alles voor de bergen”, zo luidt de slogan van Salewa, een van de Europese marktleiders voor technische bergsportuitrusting. De nieuwe hoofdzetel van de onderneming maakt dit principe door zijn ligging wel heel aanschouwelijk: het gebouw van de Milanese architectuurkantoren Cino Zucchi Architetti en Park Associati ligt in Bolzano, aan de rand van de “Bleke Bergen”, zoals de Dolomieten door de kleur van hun gesteente vaak worden genoemd.

Alles onder één dak
De buitengewone vorm van het gebouw herbergt verschillende functies onder één dak:

• Kantoren en administratieve ruimtes voor ongeveer 160 medewerkers 
• Opslagruimtes voor de logistiek
• De grootste klimzaal van Italië voor wel 250 klimmers 
• Fitnessruimte voor medewerkers 
• Kindercrèche 
• Ruimte voor publieke evenementen

De mens staat centraal
Bij het ontwerpen van het gebouw stond de mens centraal en in de eerste plaats de werknemers. Deze Zuid-Tirolse modelonderneming wil een actieve levensvorm uitdragen – zeker als bergsportspecialist is dit credo belangrijk. Bovendien gaat het gebouw prat op een globaal energie- en verlichtingsconcept dat binnen het kader van het erkende Zuid-Tirolse “Klimaathuisconcept” werd onderscheiden en in een aantal ruimtes zelfs de hoogste, gouden certificeringsgraad heeft gekregen. Bij de keuze van de bouwmaterialen werd erop gelet om het transport en de daaruit voortvloeiende milieubelasting zo gering mogelijk te houden. 90 procent van de leveranciers komt uit de nabije omgeving. De zonnepanelen van het gebouw produceren meer energie dan het gebouw zelf nodig heeft. Bovendien zorgen technologieën zoals warmterecuperatie en de verwarming en koeling van de gebouwmassa met een bijkomende, instelbare oppervlaktetemperatuurregeling voor een reductiepotentieel van 330 ton CO2 per jaar. Deze verbazingwekkende cijfers worden mee mogelijk gemaakt door een tweeledige glasgevel die voor de dragende betonpanelen van plafonds en kolommen werd geplaatst als een langs achteren verluchte warmte-isolatie met zonwerende beglazing op een stalen constructie.

Met het nieuw winkelconcept heeft SPAR een sterk signaal gegeven. In 2010 openden de eerste twee klimaatvriendelijke supermarkten in Oostenrijk (Murau en Wenen) bijna gelijktijdig hun deuren.
Zumtobel ontwierp voor de beide supermarkten een globale verlichting die voor 100 procent uit LED-armaturen bestaat. Samen met nog andere innovatieve bouwmaatregelen sparen de filialen zo 50% energie en tot 80 ton CO2 uit.

Tot op vandaag werden alleen al in Oostenrijk ca. 35 winkels van SPAR en EUROSPAR volgens het nieuwe concept gerenoveerd, waarmee de doelstelling om duurzaam te handelen consequent wordt opgevolgd.

De rol van de verlichting
Naast verwarmings- en koelinstallaties heeft ook de verlichting een belangrijk aandeel in het energieverbruik.
LED’s scoren uitstekend met hun lange levensduur. Door een goed warmtebeheer wordt de onderhoudskost aanzienlijk gereduceerd. Bij de veiligheidsarmaturen profiteert de klant van het geringe aangesloten vermogen.
Door het gebruik van LED kon zodoende 25% energie voor de verlichting worden uitgespaard. Dit is het resultaat dat door SPAR zelf aan de hand van een permanente opvolging werd opgetekend.

De klimaatvriendelijke supermarkten in Murau en Wenen kregen de Gouden onderscheiding van de Österreichische Gesellschaft für Nachhaltige Immobilienwirtschaft (ÖGNI – organisatie in Oostenrijk ter bevordering van duurzame vastgoedprojecten).

In 2009 werd de eerste klimaatvriendelijke SPAR supermarkt in Graz geopend. Een jaar later volgde dan de tweede generatie van deze supermarkten in Murau en Wenen. Vandaag zijn er reeds 35 filialen (SPAR en EUROSPAR) in Oostenrijk die volgens het nieuwe shopconcept werden gerealiseerd. Naast koel- en verwarmingsinstallaties is vooral de verlichting een van de grootste energieconsumenten; daarom ook koos Spar, naast een aantal innovatieve bouwmaatregelen, voor een duurzame lichtoplossing met 100% LED.

Na een operationele periode van twee resp. drie jaar zijn nu ook de eerste resultaten over het gerealiseerde energiebesparingspotentieel gekend. Gerald Geiger (hoofd van de centrale afdeling Bouw/Energie/Techniek) vat ze samen.

Spar heeft voor een 100% LED-lichtoplossing gekozen; wat waren de redenen voor deze beslissing en wat zijn uw ervaringen tot dusver?

Het werd al snel duidelijk dat naast de verwarmings- en koelinstallaties de verlichting de tweede grootste energievreter in onze winkels is. Daarom wilden we uiteraard ook hierop inzetten. Onze ervaringen tot dusverre hebben ons gelijk gegeven. We konden het energieverbruik met 25 % reduceren – bij een duidelijk betere lichtkwaliteit.

Het is uw doelstelling om bij elke nieuwbouw of renovatie van een Spar filiaal door nieuwe technologieën het energieverbruik met minstens één derde te reduceren. De klimaatvriendelijke Spar filialen verbruiken in vergelijking met een gewone supermarkt zelfs slechts de helft aan energie en sparen jaarlijks tot 80 ton CO2 uit.
Wat is de balans van deze ambitieuze doelstellingen na de eerste twee bedrijfsjaren?

Toen onze klimaatvriendelijke SPAR supermarkten in Murau (Stiermarken) en in de Weense Engerthstraße een jaar operationeel waren, hebben we kunnen vaststellen dat beide vestigingen een ongelooflijke 58% minder energie verbruiken dan voor de totale renovatie. Natuurlijk volgen we de resultaten op en vergelijken we ze met normale SPAR supermarkten van een gelijkaardige omvang.

Hoe worden deze besparingen gemeten, is er een monitoringsysteem voor de verschillende afdelingen?

Vandaag worden er 330 installaties opgevolgd en dit aantal wordt permanent uitgebreid. Hierbij worden de meest uiteenlopende parameters gemeten (stroomverbruik per m² verkoopoppervlakte, bedrijfsuren van de verlichting, gas- en waterverbruik, verliezen in stand-bymodus en dergelijke). We willen met deze controles de energie-efficiëntie van onze vestigingen continu verbeteren. Bovendien kunnen we via deze monitoring nieuwe technologieën heel accuraat op hun effectieve besparingsprestaties controleren.

U draagt bewust een boodschap uit voor een betere klimaatbescherming. Zo kregen onder andere de supermarkten in Murau en Wenen van de Oostenrijkse Gesellschaft für Nachhaltige Immobilienwirtschaft (ÖGNI) de Gouden milieu-onderscheiding.
Hoe is de reactie van uw klanten en leveranciers maar ook van de werknemers op het thema duurzaamheid?

Klimaatbescherming en duurzaamheid zijn ondertussen gemeengoed geworden in onze samenleving. Zo krijgen we zowel van onze klanten als van onze leveranciers en werknemers zeer positieve feedback over onze inspanningen op dit vlak.