Wymagania inwestora dla Muzeum Narodowego w Warszawie były jasne: doskonała prezentacja dzieł sztuki i spełnienie najwyższych wymogów konserwatorskich, jak również radykalne zmniejszenie szkodliwego wpływu na środowisko. Nowe oświetlenie zostało w 100% wykonane z opraw LED. Jest to największa kolekcja dzieł sztuki tego rodzaju w Polsce i pierwsza, która dzięki technologii tunableWhite zapewnia zwiedzającym nieograniczoną przyjemność z obcowania ze sztuką.

Oferta Zumtobel wygrała przetarg. Decydujące znaczenie dla dyrekcji Muzeum Narodowego miało doświadczenie oraz wiedza o wpływie światła na wrażliwe dzieła sztuki.

Reflektory LED są przeznaczone do oświetlenia akcentującego. Zamiast 1100 reflektorów halogenowych o mocy przyłączeniowej 100 W liczne obrazy i rzeźby oświetla obecnie 970 reflektorów ARCOS o mocy przyłączeniowej 20 W i 120 reflektorów o mocy 25 W. Jedno z decydujących kryteriów dotyczyło oddawania barw, które miało uzyskać wartość powyżej RA 90. Reflektory ARCOS wywiązały się z tego zadania, osiągając współczynnik oddawania barw RA 94 przy stałym strumieniu świetlnym niezależnie od temperatury barwowej oraz znacznie mniejszym zużyciu energii niż rozwiązania konwencjonalne. Ponadto niemal wolne od promieniowania UV i IR światło LED jest łagodne dla obiektów wystawienniczych.

Odpowiednie światło dla każdego eksponatu dzięki tunableWhite
Wymagania dotyczące oświetlenia dzieł sztuki w Muzeum Narodowym, posiadającym zbiory pochodzące z epoki średniowiecza aż po nowożytność, są niezwykle zróżnicowane. Dzięki zintegrowanej technologii tunableWhite do każdego dzieła sztuki można indywidualnie dopasować barwę światła w zależności od materiału, koloru oraz właściwości. Temperaturę barwową można wyregulować ręcznie na korpusie oprawy lub za pomocą sterowania oświetleniem. Oświetlenie całego budynku bazuje na oprawach LED w połączeniu z systemem zarządzania oświetleniem BUTLER XT z czujnikami ruchu gwarantującymi dużą oszczędność energii.

Zumtobel. The Light.

Montforthaus w mieście Feldkirch w austriackim kraju związkowym Vorarlberg to miejsce organizacji imprez, takich jak koncerty, targi, kongresy lub konferencje. Nowa wielofunkcyjna budowla to rezultat konkursu rozpisanego przez Gminę Feldkirch. Zastąpiła ona dawny budynek Montforthaus. Po pięcioletniej fazie projektowania i budowy w styczniu 2015 roku centrum kulturalne i kongresowe zostało otwarte.

Dzięki przezroczystym fasadom i szklanej kopule foyer światło dzienne dociera aż do dużej sali w budynku. Architektoniczny zamysł otwartości znajduje swoją kontynuację w koncepcji oświetlenia, które zostało zaprojektowane przez biuro projektowe specjalizujące się w oświetleniu architektonicznym i scenicznym BELZNER HOLMES / LIGHT DESIGN ENGINEERING (LDE) i zrealizowane pod względem technicznym wspólnie z firmą Zumtobel. Aby spełnić wysokie wymagania wielofunkcyjnego budynku, pracownia LDE zaprojektowała oświetlenie, które można dostosować do różnych zastosowań. Dzięki temu można stworzyć odpowiedni nastrój zależnie od okazji – od specjalistycznej konferencji po koncert, od skupionej atmosfery pracy po stylowe przyjęcia.

Po długiej fazie testów i badań wybór padł na indywidualnie dostosowaną koncepcję oświetlenia Zumtobel. Jego podstawową ideą jest możliwość ściemniania opraw LED do 0% bez efektu migotania („flickerfree”) w celu umożliwienia prowadzenia z Montforthaus transmisji TV w jakości HD. Pracownia LDE we współpracy ze swoimi biurami w Stuttgarcie i Liechtensteinie oraz firmą Zumtobel wymyśliły specjalne rozwiązanie do realizacji różnych wymagań tego projektu. Jego bazę stanowi modułowa seria opraw LED typu downlight PANOS infinity.

Specjalne rozwiązanie MFH-PANOS dzięki możliwości płynnego ściemniania ze 100% do 0% jest światową nowością w klasie opraw architektonicznych. W porównaniu do dotychczasowych standardowych produktów MFH-PANOS przechodzi ostatni etap z 10% do 0% płynnie i bez efektu migotania. W celu umożliwienia dopasowania nastroju oświetlenia do okazji, MFH-PANOS pozwala na zmienną regulację temperatury barwowej od bieli ciepłej po zimną. Przy tym proporcje światła o barwie zimnej i ciepłej bieli można zależnie od wymagań ustawiać indywidualnie z wykorzystaniem odrębnych kanałów DMX lub DALI. W zależności od wymaganej szybkości reakcji oprawy typu downlight o mocy 28 W, 30 W lub 40 W są wyposażone w system sterowania DALI lub DMX, umożliwiający precyzyjną regulację każdej oprawy.

W Montforthaus zostało zamontowanych łącznie ponad 2500 opraw Zumtobel, z czego prawie 750 to specjalne oprawy MFH-PANOS w różnych wersjach. Firma Zumtobel odpowiadała nie tylko za stworzenie specjalnego rozwiązania. Intensywna współpraca ze wszystkimi uczestnikami przedsięwzięcia polegała również na stałym towarzyszeniu w procesie powstawania projektu oraz na indywidualnym dostosowaniu go do potrzebnego zakresu. Łącznie w całym Montforthaus zainstalowanych zostało 18 typów opraw Zumtobel, między innymi LIGHT FIELDS evolution na klatce schodowej, ONDARIA w kafeterii i CRAFT jako oświetlenie robocze sceny.

Zumtobel. The Light.

Po sześciu latach renowacji Salon matematyczno-fizyczny w drezdeńskim Zwingerze od kwietnia 2013 r. jest znów dostępny dla publiczności. Gabinet saksońskiego księcia elektora służący do eksperymentów powstał w 1728 r. i dzisiaj jest najstarszym muzeum w zespole architektonicznym. Nowa aranżacja wystawy autorstwa Holzera Koblera podkreśla architekturę barokowej budowli i zapewnia prawie dwukrotnie więcej przestrzeni dla fascynującej kolekcji historycznych przyrządów naukowych.

Duże eksponaty prezentowane są w pozycji wolnostojącej, podczas gdy małe i szczególnie delikatne precjoza zostały umieszczone w szklanych witrynach. W związku z tym ważną rolę pełni sposób realizacji oświetlenia: towarzyszy ono zwiedzającym w ich wędrówce po galeriach i pawilonach, ułatwia orientację i jednocześnie poprzez precyzyjną i oszczędną prezentację daje możliwość autentycznego doświadczenia obiektów. Istotną zmianą w ramach nowej koncepcji był wybór rozwiązania oświetleniowego opierającego się w 100% na oprawach LED.

Minimalistyczne oprawy LED SUPERSYSTEM typu spot dyskretnie wpasowują się w otoczenie, a ich zaletą jest niewielkie zużycie energii oraz doskonała jakość światła. Dzięki temu, że oprawy LED nowej generacji emitują wyraźnie mniej ciepła, a ich światło jest prawie wolne od promieniowania IR i UV, spełniają one najwyższe wymagania konserwatorskie. Znakomite oddawanie barw na poziomie Ra > 90 daje sposobność naturalnego odbioru eksponatów wykonanych z różnych materiałów i mających różną kolorystykę. W zależności od zadania do wykonania we wszystkich salach wystawienniczych oraz strefach publicznych znalazły zastosowanie oprawy z serii SUPERSYSTEM w wersji do zabudowy sufitowej, do montażu napowierzchniowego oraz jako oprawy zwieszane.

Kolejnym charakterystycznym elementem nowej realizacji oświetlenia jest współdziałanie światła dziennego i sztucznego. Dzięki wbudowanej jednostce DALI SUPERSYSTEM jest kompatybilny z różnymi systemami zarządzania oświetleniem. Dzięki temu sensownie pogrupowane spoty można skonfigurować odpowiednio do panującej sytuacji i do natężenia światła idealnego dla danych układów obiektów. 

Zumtobel. The Light.

David Chipperfield od dawna należy do elity architektów. Dzięki swoistemu podejściu do przestrzeni, materiałów i światła tworzy on budowle niezwykle przejrzyste i spokojne w wyrazie. Najpóźniej od chwili, gdy zaprojektował Nowe Muzeum w Berlinie, Brytyjczyk uchodzi za światowego specjalistę w dziedzinie kompleksów muzealnych. David Chipperfield zaprojektował dla ważnej kolekcji dzieł sztuki Jumex muzeum w Meksyku, które zdobywa uznanie otwartymi przestrzeniami i umiejętnym poprowadzeniem światła. Dzielnica Polanco, położona na zachodzie miasta Meksyk, jest jedną z najbogatszych dzielnic stolicy. W ciągu ubiegłych lat w ramach realizacji obszernego planu urbanistycznego został ponownie zagospodarowany obszar poprzemysłowy na peryferiach dzielnicy. Wśród szklanych fasad biurowców i apartamentowców, które zdominowały panoramę miasta, zwraca uwagę wyważona, monolityczna budowla z zygzakowatą strukturą dachu: projekt Davida Chipperfielda, służący za nową siedzibę prywatnej kolekcji meksykańskiego imperium soków owocowych Jumex.

Szlachetna oprawa dla sztuki
Formalnie budynek przypomina hale przemysłowe, takie jak w Ecatapec na peryferiach miasta. Prywatna kolekcja – uchodząca za największą kolekcję dzieł sztuki współczesnej w Ameryce Łacińskiej z pracami Jeffa Koonsa, Andreasa Gursky'ego i Gabriela Orozco – była tam jak dotąd wystawiana w jednej hali na terenie zakładu. Podczas gdy większa część administracji i magazyn zostały w tamtym miejscu, budynek Chipperfielda o powierzchni wystawienniczej 4 000 m2 jest nowym satelitą firmy w centrum miasta.

Przestrzenny podział dwóch stref funkcjonalnych przysłużył się koncepcji muzeum, w której centralne znaczenie ma elastyczność: wyraźnie odchudzona strefa administracji została umieszczona razem z tymczasowymi pomieszczeniami magazynowymi i funkcjonalnymi na najniższej kondygnacji tego liczącego cztery poziomy budynku. Dzięki temu wszystkie pozostałe piętra mogą być w całości wykorzystane do działalności wystawienniczej. Przyjemne warunki klimatyczne panujące w Meksyku znajdują swój wyraz przede wszystkim w otwartym charakterze parteru: strefa zewnętrzna łączy się tu ze strefą wewnętrzną, gdyż budynek jest osadzony na kolumnowej strukturze, która umożliwia zwiedzającym dostęp ze wszystkich stron. Duże oszklone powierzchnie i szerokie drewniane bramy w strefie wejścia pozwalają oglądać okolicę.

Precyzyjna kombinacja światła sztucznego i dziennego
Koncepcja oświetleniowa daje wyraz wyczuciu precyzyjnej kompilacji światła naturalnego i sztucznego Davida Chipperfielda. Punkt po punkcie prowadzi on spojrzenie zwiedzających na zewnątrz, natomiast źródła światła na wszystkich piętrach rozmyślnie koncentruje na powierzchni wystawienniczej. Elastyczna koncepcja przestrzeni muzeum stanowiła szczególne wyzwanie w odniesieniu do projektu i realizacji idealnego designu oświetleniowego. W ścisłej współpracy z zespołami projektantów z firm Arup i Zumtobel biuro Chipperfield opracowało konkretne scenariusze oświetleniowe do wykorzystania w najprzeróżniejszych sytuacjach wystawienniczych. Ich celem było skonfigurowanie systemu, który – analogicznie do prostoty budynku – jest efektywny i łatwy w obsłudze.

Tak więc na parterze i pierwszym piętrze nacisk został położony na zmienne oświetlenie ogólne. Aby można było organizować tu imprezy, konferencje i warsztaty, do oświetlenia tych dwóch pięter zostały zastosowane specjalne, wpuszczone w sufit oprawy ARCOS. Z jednej strony umożliwiają one dyskretną, jednorodną instalację, z drugiej zaś specjalne oświetlenie poszczególnych stref. Zaś w celu dodatkowego tymczasowego oświetlenia eksponatów lub trójwymiarowych obiektów, takich jak rzeźby, oprawy LED typu downlight można wymienić na oprawy ARCOS.

Reflektor LED ARCOS
Oba górne piętra w całości służą za powierzchnię wystawienniczą i są odpowiednio wyposażone w techniczne rozwiązania oświetleniowe. Drugie piętro o wysokości pięciu metrów można podzielić ściankami działowymi. Światło dzienne dociera do pomieszczenia przez skierowane na północ okno z wyjściem na taras, zasłony z materiału chronią w razie potrzeby przed oślepiającym światłem, umożliwiając mimo to widok na zewnątrz. Piętro jest dodatkowo oświetlone poprzez wpuszczony w sufit system szyn, który można dostosować do każdej sytuacji wystawienniczej. Spoty posiadają regulację i umożliwiają zarówno oświetlenie podstawowe, jak i akcentujące. Zastosowanie znajdują tu oprawy ARCOS, wyposażone w zaprojektowane specjalnie do tego projektu rozwiązanie techniczne: reflektor o minimalnych rozmiarach, który David Chipperfield zaprojektował dla Zumtobel w 2008 r., a w roku 2013 zmodyfikował. Aby opracować innowacyjną pod względem wyglądu oraz rozwiązania technicznego oprawę, spełniającą najwyższe wymogi konserwatorskie, architekt wykorzystał swoje ugruntowane doświadczenie w budowaniu muzeów. Szczególnie ważne było dla niego wypróbowanie jej w pomieszczeniu. Poza tym w centrum uwagi znajdowała się cały czas perspektywa użytkownika, którą David Chipperfield przyjął za swoją.

Proces projektowania oparty na współpracy
Przy projekcie Jumex firma Zumtobel i David Chipperfield ponownie podjęli współpracę projektową w zakresie niektórych rozwiązań indywidualnych: zespół projektantów opraw opracował dla obu pięter wystawienniczych oprawę ARCOS z przedłużonym ramieniem, oprawy pojedyncze i oprawy w wersji LED o doskonałym wskaźniku oddawania barw (Ra 90) i temperaturze barwowej 4000 K. Zostaną one zastosowane również na 3 piętrze do oświetlenia akcentującego. O równomierne oświetlenie piętra dba liniowy system oświetleniowy, gdyż złożona geometria dachu wymaga szczegółowo opracowanego scenariusza współdziałania światła naturalnego i sztucznego. Światło dzienne wpada na piętro przez świetliki w dachu o łamanej linii, podobnej do zębów piły. Za pomocą wielowarstwowego systemu z matowego szkła i półprzepuszczalnego akrylu jest ono rozpraszane i prowadzone do pomieszczenia poprzez matowobiałe żaluzje.

Nocą oraz przy niewielkim natężeniu światła najlepszą jakość światła w sensie jednorodnego oświetlenia eksponatów zapewnia umieszczony w świetlikach dachowych liniowy system oświetleniowy ZX2 i skonfigurowane reflektory ARCOS ze specjalnymi soczewkami i filtrami. Również tutaj można elastycznie dopasowywać dramaturgię przestrzeni liczącej łącznie 860 m2 i dzielić pomieszczenie bez utraty jego przestrzenności. Dla dodatkowego, akcentującego oświetlenia poszczególnych obiektów w pomieszczeniu zastosowano kolejne listwy świetlne. Regulacja opraw w pomieszczeniach galerii i biur odbywa się za pośrednictwem systemu zarządzania oświetleniem LUXMATE BASIC.

Zumtobel. The Light.

W marcu 2013 r., po ponad 10 latach od zamknięcia, została otwarta na nowo Kunstkamera (gabinet osobliwości), aby dzisiejszej publiczności przybliżyć historię kolekcji Habsburgów i jej najważniejszych eksponatów. Równorzędną rolę przy organizacji nowej ekspozycji Kunstkamery odegrały najwyższe wymagania konserwatorskie, kryteria merytoryczno-dydaktyczne, jak również czynniki emocjonalne i estetyczne. Prawie 2000 zgromadzonych obiektów bardzo się od siebie różni pod względem właściwości: do głównych atrakcji wystawy zaliczają się wyroby ze złota, takie jak słynna solniczka Benevenuto Celliniego nazywana Salierą, wyszukane rzeźby, takie jak Piękna Madonna z Czeskiego Krumlowa, mistrzowskie statuetki z brązu, filigranowe wyroby z kości słoniowej, jak również cenne zegary, gry i instrumenty naukowe.

Poprzez precyzyjnie dopasowaną realizację oświetlenia LED firmie Zumtobel udało się osiągnąć efekt w postaci subtelnie zróżnicowanego, łagodnego i efektownego oświetlenia tak różnych eksponatów. Sercem rozwiązania oświetleniowego jest zaprojektowane wspólnie z duńsko-islandzkim artystą Olafurem Eliassonem arcydzieło Zumtobel Starbrick. Moduł Starbrick, z jego prostą elegancją i wielofunkcyjnością, jest jedynym reprezentantem sztuki współczesnej i najnowocześniejszej technologii w pomieszczeniach muzeum, otwartych po raz pierwszy w 1891 r. Łącznie zamontowanych zostało 51 instalacji Starbrick, składających się z czterech modułów Starbrick, przy czym jest to realizacja na specjalne zamówienie do zaprezentowania jedynych w swoim rodzaju, delikatnych precjozów. Zintegrowane oprawy Supersystem typu spot zapewniają dodatkowe oświetlenie bezpośrednie, podczas gdy moduł Panos Infinity wspomaga oświetlenie pośrednie, a skierowana w dół świecąca powierzchnia instalacji Starbrick służy równocześnie jako oświetlenie awaryjne.

Oprócz reflektorów ściennych LED Supersystem w witrynach zastosowano również pojedyncze oprawy Supersystem typu spot. Właśnie w witrynach, z których każda tworzy niezwykle czuły, zamknięty system, zauważalne są zalety technologii LED. Diody LED wyróżnia pozytywnie nie tylko wysoka trwałość i efektywność energetyczna połączona z niewielkim nakładem serwisowym, lecz również gwarancja efektownej i zarazem łagodnej prezentacji. Dodatkowo można indywidualnie dopasować barwę światła do koloru i materii eksponatów, dzięki czemu mogą one roztaczać swój urok i dać zwiedzającym możliwość autentycznego przeżycia.

„Chcieliśmy tę wyjątkową kolekcję przedstawić – w dosłownym tego słowa znaczeniu – we właściwym świetle.” Dr Sabine Haag, Dyrektor Generalny Muzeum Historii Sztuk Pięknych w Wiedniu

Już samo Muzeum Historii Sztuk Pięknych jest dziełem sztuki. Dochodzi do tego wyjątkowość i wielka różnorodność kolekcji, które to cechy zadecydowały o sukcesie Kunstkamery w Wiedniu, będącej obiektem fascynacji. W aspekcie nowej ekspozycji wyzwanie polegało głównie na tym, aby stworzyć prezentację zgodną z duchem czasu, lecz nie stawiać jej na pierwszym planie, ale podporządkować wymaganiom obiektów.

I tak oto kolekcja, która przez jedenaście lat była zamknięta dla zwiedzających, jest dzisiaj dostępna w całej swojej nowoczesności, różnorodności i doskonałej jakości. Dzięki inteligentnie zintegrowanemu światłu dziennemu powstaje dodatkowo efekt delikatnej modulacji, przez co kolekcja latem prezentuje się w innym świetle, niż zimą, zaś w świetle poranka dostarcza odwiedzającym innych przeżyć, niż wieczorem.

„To, co prezentują obiekty z XVI w., znajduje swoją kontynuację w żyrandolach Starbrick.“

Warunkiem zainstalowania żyrandoli była ich funkcjonalność, dlatego instalacja Starbrick została zmodyfikowana przy udziale Olafura Eliassona pod kątem konkretnych pomieszczeń. Pani dr Haag i jej zespół zdawali sobie oczywiści sprawę z tego, że zamontowanie współczesnego elementu w historycznym obiekcie sztuki może doprowadzić do polaryzacji wnętrz. Ale ostatecznie Starbrick odzwierciedla wiele z tego, co powstało na płaszczyźnie eksponatów. Tak jak obiekty z XVI w., reprezentuje on połączenie najnowocześniejszej technologii, sztuki, absolutnej perfekcji i atrakcyjnej estetyki, i co nie mniej ważne, w wielu obiektach można znaleźć jego krystaliczną formę. Tak oto na wysokości sześciu metrów nad podłogą powstał drugi poziom z dziełami sztuki, które odwrotnie niż eksponaty pełnią rzeczywistą funkcję.

„Jasne było dla nas, że przy najlepszej kolekcji na całym świecie chcemy współpracować jedynie z najlepszymi partnerami.”

Oczywiście największym priorytetem było długotrwałe zabezpieczenie obiektów. Przy tym założeniu wybór łagodnego i autentycznego oświetlenia LED był oczywisty. Oprócz wysiłków, aby wspólnie stworzyć coś innowacyjnego na miarę przyszłości, co w przeciwieństwie do ekspozycji czasowej ma posłużyć na długie dziesięciolecia, wpływ na współpracę przy tym projekcie miało przede wszystkim zaufanie do kompetencji partnerów i ich bezkompromisowość w kwestii jakości.

„Ta kolekcja to najważniejsza wystawa, jaką będę realizować w mojej karierze zawodowej.” HG Merz, architekt i projektant muzealny

Podczas gdy kwestiami specjalistycznymi zajęli się naukowcy, dla HG Merza liczy się, aby przy tworzeniu koncepcji tego typu wystawy przyjąć punkt widzenia zwiedzających. Ocenia on przy tym możliwości, które dają nowe media, aby opowiedzieć historię stojącą za eksponatami i tymi metodami przybliżyć wystawę na wielu poziomach.

„Urok tych niezwykłych pod względem architektonicznym pomieszczeń jest bardzo mocno zależny od światła.”

Także w kwestii światła HG Merz wczuwa się w sytuację zwiedzających. Aranżacja oświetlenia w zasadniczym stopniu odpowiada za urok obiektów i czar pomieszczeń. Dlatego wykorzystane zostały różne sposoby aranżacji: z jednej strony po to, aby uwzględnić istniejącą architekturę Kunstkamery i uwypuklić ekspresyjną formę sufitów, kolory i materiały, a z drugiej strony, aby w centrum umieścić same przedmioty. Oprócz pomieszczeń, które pierwotnie nie były wykorzystywane jako klasyczny gabinet osobliwości i ich umeblowania, wyzwanie stanowiła przede wszystkim prezentacja dużej liczby eksponatów i ich różnorodność.

„Światło powinno być widoczne.”

Podczas gdy priorytetem rozwiązania oświetleniowego dla wystawianych mebli było ukazanie ich charakteru użytkowego, to wymagania stawiane żyrandolowi były o wiele bardziej złożone. Miał nie tylko oświetlać pomieszczenie, lecz również pełnić określone funkcje. Zastosowanie instalacji Starbrick Eliassona umożliwiło zintegrowanie obiektu sztuki, który spełnia wszystkie wymagania i równocześnie wnosi do pomieszczeń inny, współczesny wymiar.

„Projekt ten zawdzięcza swój sukces dużej gotowości jego uczestników do wyjścia naprzeciw oczekiwaniom drugiej strony, po to by wspólnie jako zespół stworzyć możliwie najlepsze rozwiązanie.” Dr Franz Kirchweger, kurator Muzeum Historii Sztuk Pięknych w Wiedniu

Nowa wystawa Kunstkamery była związana z pewnym punktem zapalnym, gdyż historyczna budowla z XIX w. nigdy tak naprawdę nie została przystosowana do potrzeb nowoczesnego muzeum, co wymagało różnych zmian w stanie budowlanym. Ponadto prezentacja zbiorów musiała spełnić wymagania naukowe, konserwatorskie oraz estetyczne i dodatkowo przyciągnąć zwiedzających. Wspólnie z HG Merzem stworzono koncepcję wystawy, która uwzględnia historyczną architekturę, ale akcentuje również nowe treści i tematy, dzięki czemu zwiedzający zyskują nowe dojście do cennych precjozów.

„Sztuczne światło powinno umożliwić zwiedzającym doświadczenie autentyczności eksponatów: drewna, które wygląda jak drewno, kryształu górskiego, który rozbłyska w całej złożoności swej budowy, a nie wygląda jak zwykłe szkło.”

Dążenie do podtrzymania koncepcji budynku jako muzeum ze światłem dziennym, stworzyło pewne specjalne warunki aranżacji oświetlenia. Ponadto architektura budynku, z jego wysokimi sufitami i bardzo dużymi salami, wymagała innowacyjnego podejścia, aby osiągnąć przyjemną i otwartą atmosferę. Poprzez zainstalowanie żyrandoli udało się stworzyć ogólne oświetlenie pomieszczenia, które jednocześnie służy jako wysokiej jakości oświetlenie funkcjonalne. Zalety te są widoczne zwłaszcza w przypadku rzeźb, które ze względu na swoją trójwymiarowość stawiają zupełnie inne wymagania względem oświetlenia, niż obrazy.

Już na etapie planowania, kiedy trzeba było wybrać rodzaj oświetlenia, dało się przewidzieć, że wykorzystując oświetlenie LED można będzie uzyskać bardzo dobry efekt. Dzięki postępowi technologicznemu w ciągu ostatnich lat efekt nawet przewyższa oczekiwania: materia i barwa obiektów są autentyczne, a ich zalety zostały uwypuklone w najlepszy możliwy sposób, jednocześnie diody LED spełniają wymogi konserwatorskie i ekologiczne.

„W historii sztuki często badano prawidłowości i kreację rzeczywistości, dlatego Starbrick bardzo dobrze wpasowuje się w Kunstkamerę.” Olafur Eliasson

Sztuka i wzornictwo przemysłowe mają ze sobą więcej wspólnego, niż by się wydawało. Sztuka to język, którego użycie i jakość zależą od tego, co on wyraża. Wzornictwo przemysłowe to dla Eliassona metoda wypowiedzi artystycznej. Starbrick to dzieło sztuki, które uwalnia się od elitarnego statusu sztuki i dzięki zasadzie powielania jest znacznie bardziej dostępne. Będąc systemem składającym się z pojedynczych modułów, Starbrick to dzieło, które nigdy się nie kończy i może być formowane wciąż na nowo. Starbrick jest więc elementem, który można łączyć i uzupełniać, jak również oprawą będącą częścią większej całości. Dla celów instalacji w Kunstkamerze w Wiedniu światło systemu Starbrick ze względu na wysokość sufitu zostało wprawdzie nieco wzmocnione, jego forma pozostała jednak niezmieniona. Powstała indywidualna aranżacja Starbrick wpasowana w historyczne pomieszczenia.

O Starbrick
Współpraca architektów, projektantów i artystów z różnych krajów zaowocowała jak do tej pory czterema indywidualnymi dziełami sztuki oświetleniowej, prawdziwymi arcydziełami. Starbrick to moduł świetlny o wielostronnym zastosowaniu. Jego geometryczna forma podstawowa składa się z sześcianu, na którego sześć powierzchni nałożono pod kątem 45° kolejne sześciany. Sześciany te mogą służyć jako łączniki umożliwiające połączenie ze sobą kilku modułów.

» Więcej informacji o Starbrick

Zumtobel. The Light.

5 kwietnia 2012 r. jedyne muzeum filmu w Niderlandach – muzeum EYE, otworzyło swoje podwoje w nowej siedzibie, bezpośrednio nad rzeką o podobnie brzmiącej nazwie IJ, naprzeciwko głównego dworca kolejowego. Dzięki eksponowanej lokalizacji obiekt ten z daleka rzuca się w oczy. Ze względu na ostre krawędzie i, śnieżnobiałą bryłę wyróżnia się on jak żaden inny na tle miejskiej architektury. Przyczynia się do tego również dynamiczna forma obiektu, autorstwa wiedeńskiego biura architektonicznego Delugan Meissl Associated Architects. Punktem wyjścia przemyśleń architektów było założenie, że film to iluzja poruszającego się światła. Zasadę tą przełożono na język architektury. Budynek miał stać się czymś w rodzaju wielkiego ekranu, na którym pokazywany jest film ze światłem, miastem i krajobrazem Amsterdamu w rolach głównych.

Kolejną osobliwością gmachu jest arena o powierzchni 1.200 m2, która wchłania zwiedzającego bezpośrednio po wejściu do tego futurystycznego obiektu. Hall, wyłożony przede wszystkim drewnem, z wysokiej jakości dębowym parkietem oraz bezpośrednim widokiem na rzekę i miasto, emanuje otwartą, przyjazną dla zwiedzających atmosferę i zaprasza do spędzenia miłych chwil w kawiarni, restauracji i barze.

„Przestrzenne serce budynku, „arena”, zaprasza gości muzeum, aby zatrzymać się tu nieco dłużej. Pomierzenie charakteryzuje się jedyną w swoim rodzaju geometrią, wspomagającą w dużym stopniu socjalne interakcje", podkreśla Roman Delugan. Duży udział w tym ma instalacja STARBRICK. STARBRICK to jeden z majstersztyków firmy Zumtobel, jeden z elementów serii ekskluzywnych dzieł sztuki oświetleniowej, opracowywanych przez producenta opraw oświetleniowych we współpracy z renomowanymi partnerami na całym świecie. Artysta Olafur Eliasson zaprojektował wspólnie z firmą Zumtobel moduł świetlny o szerokich możliwościach zastosowania. „STARBRICK to moduł świetlny, tworzący przestrzeń. Podczas prac rozwojowych, prowadzonych wspólnie z firmą Zumtobel udało nam się zaadaptować go do zastosowań w codziennym życiu. Niezmiernie cieszę się, że widzę mój moduł, zainstalowany w publicznym budynku. Jako że za geometrycznym designem kryje się rozbudowywalny system, obiekty STARBRICK mogą rozrastać się we wszystkie kierunki. W hallu nowego muzeum EYE moduły te prezentują się jako świecące, przypominające chmurki formacje, które przywołują atmosferę kina – stars for the stars, czyli gwiazdy dla gwiazd“, wyjaśnia artysta Olafur Eliasson.

Zumtobel. The Light.

Z powierzchnią ekspozycji 13.000 m² Muzeum Wojska jest największym muzeum historii wojska w Niemczech, które może poszczycić się ponad 100-letnią, burzliwą historią. Pomieszczenia wystawowe zawdzięczają swoją unikalną atmosferę szczególnemu designowi oświetlenia, zrealizowanemu przez firmę Zumtobel we współpracy z Danielem Libeskindem. Jak na dłoni widać tu podejście do oświetlenia światowej sławy architekta, dla którego światło stanowi narzędzie designu. Zróżnicowane eksponaty i materiały wymagają elastycznej aranżacji świetlnej. Galowe mundury, technika wojskowa, broń ręczna czy też plany ewakuacyjne – każdy egzemplarz powinien prezentować się w szczególnym świetle. Przy tym oświetlenie podstawowe i akcentujące w sposób jakoby naturalny uzupełniają się tutaj wzajemnie. Odpowiadające za oświetlenie podstawowe reflektory rozjaśniają to, co ma wzbudzić zainteresowanie obserwatora oraz akcentują elementy, na których szczegółach ma skoncentrować się jego spojrzenie. Tą różnorodność zapewnia system reflektorów ARCOS, który został opracowany specjalnie dla potrzeb obszaru sztuki i kultury. System ten oferuje obszerną gamę produktów, która dla każdego zadania świetlnego oferuje pasującą realizację oświetlenia. Reflektory można zamocować w elastycznym systemie szyn nośnych TECTON. Te 11-biegunowe szyny nośne umożliwiają elastyczne reagowanie na różne długości pomieszczeń i różne koncepcje ekspozycji w muzeum.

Dzięki optymalnej integracji wysoce nowoczesnych opraw LED RESCLITE do systemu szyn TECTON oświetlenie bezpieczeństwa pozostaje niewidoczne również w codziennej działalności muzeum. W razie niebezpieczeństwa niezwykle skuteczne lampy LED rozpoznawalne są z odległości 16 metrów i zapewniają bezpieczną ewakuację.

Do oświetlenia witryn zastosowano specjalne, światłowodowe wypusty o różnych charakterystykach emisji i filtrach świetlnych UV-/IR. Odpowiednio do wymagań użytkownika jako źródło światła użyto generator światła STARFLEX, wyposażony w lampę halogenową 100W QR-CB z dichroicznym szklanym odbłyśnikiem dla optymalnego sprzężenia światła. Specjalne witryny stołowe oświetlane są listwami świetlnymi LINARIA firmy Zumtobel. Filigranowe linie świetlne, instalowane na tylnych ściankach w jednej płaszczyźnie z wiekiem nie zakłócają wyglądu witryny i rozjaśniają ją w sposób równomierny.

Zumtobel. The Light.

Od początku koncepcja oświetlenia dla nowych, podziemnych pomieszczeń Städel Museum we Frankfurcie nad Menem odgrywała bardzo ważną rolę. Firma Zumtobel we współpracy z architektami z biura schneider+schumacher i projektantami oświetlenia z firmy LichtKunstLicht opracowała przystosowane do tego celu rozwiązanie oświetleniowe. Rozwiązanie to spełnia najwyższe wymagania konserwatorskie i sprawia, że światło jest tutaj integralną częścią architektury.

Nowe pomieszczenia Städel Museum zajmują około 3000 m2 powierzchni wystawowej położonej pod należącym do muzeum ogrodem. Wysokość holu głównego w najwyższym miejscu wynosi 8,20 m. Całą długość holu spina elegancki strop, sprawiający wrażenie pozbawionego swojego ciężaru. Wprawdzie jest to konstrukcja podziemna, jest również widoczna z zewnątrz. Zwiedzający mogą przechadzać się po nieznacznie uwypuklonej powierzchni ogrodu muzealnego, pokrytego niezwykłym deseniem okrągłych świetlików, stanowiących oświetlenie przestrzeni muzealnej.

195 świetlików o średnicach od 1,5 do 2,5 m to otwory umieszczone w samonośnym, lekko wypukłym stropie podziemnego holu. Dzięki tym otworom światło dzienne dociera do powierzchni wystawowych. Pierścienie świetlików wyposażono również w źródła LED, przez co pełnią funkcję opraw emitujących sztuczne światło białe o ciepłej barwie 2700 K i chłodnej 5000 K - rozwiązanie opracowane zostało na specjalne zamówienie przez firmę Zumtobel we współpracy z projektantami oświetlenia z LichtKunstLicht i architektami z biura schnei-der+schumacher. Przy pochmurnej pogodzie, wieczorem i w nocy, źródła LED zapewniają równomierne oświetlenie eksponatów muzealnych.

Dzięki indywidualnemu rozwiązaniu oświetleniowemu opracowanemu przez firmę Zumtobel, wysoce wrażliwe na czynniki zewnętrzne eksponaty, jak np. prace na papierze, mogą być wystawione wzdłuż ścianek działowych, czyli tam, gdzie podświetlane są rzeźby. Poziomy światłości można dostosowywać indywidualnie dla każdego świetlika. Specjalnie opracowane projektory Arcos LED z różnymi układami optycznymi można instalować w gniazdach świetlików w celu podkreślenia poszczególnych obiektów lub wyróżnienia powierzchni ścian.
Klient optował za użyciem systemu zarządzania oświetleniem Luxmate Professional, aby zapewnić racjonalne wykorzystanie światła dziennego: system kontroluje wykorzystanie światła sztucznego w zależności od ilości dostępnego światła dziennego i wymaganych, albo maksymalnych poziomów natężenia oświetlenia zgodnie ze specyfikacją dla aktualnie wystawianych eksponatów.

 

Zumtobel. The Light. 

		"Aby projekt zakończył się powodzeniem, wymagana jest niezakłócona, ambitna, czasami pełna pasji wymiana zdań między producentem a projektantem. Znakomity efekt końcowy udowadnia, jak bardzo sprawdziło się to w naszym przypadku." Andreas Schulz, dyrektor generalny, Licht Kunst Licht
		"Zaprojektowaliśmy budynek w taki sposób, aby kompleks muzealny Städel nie stracił nic ze swoich wcześniejszych atutów. Ponadto nowe pomieszczenia dzięki wypukłej powierzchni trawnika i świetlikom robią wrażenie na obserwatorze znajdującym się na ulicy. Z technicznego punktu widzenia, ekologiczność rozwiązania zapewnia nowoczesna klimatyzacja, ale przede wszystkim system oświetleniowy oparty na technologii LED oraz duży udział światła dziennego." Michael Schumacher, architekt z biura schneider+schumacher
		"Naszym zadaniem było znalezienie integralnego rozwiązania oświetleniowego przystosowanego do złożonych wymagań, takich jak jakość oświetlenia, oddawanie barw i światło podporządkowane wymaganiom konserwatorskim. Nasze doświadczenie w opracowywaniu indywidualnych rozwiązań i współpraca z projektantami oświetlenia oraz architektami pomogły nam stworzyć specjalne rozwiązanie oparte na źródłach LED. Poprzez połączenie inteligentnego sterowania z najnowocześniejszą technologią LEDową mogliśmy opracować całkowicie unikalną, elastyczną koncepcję oświetlenia odznaczającego się najlepszą jakością - po to, by widz mógł się zawsze cieszyć oglądaniem dzieł sztuki." Reinhardt Wurzer, Dyrektor Projektów Międzynarodowych, Zumtobel Lighting

Świecąc od środka
 
Palazzo dell’Arengario na placu katedralnym w Mediolanie przez długi okres czasu "wiódł marny żywot". Po transformacji na muzeum dwudziestowiecznej sztuki włoskiej zyskał na świetności. Surowa budowla z lat trzydziestych została przekształcona w wielotematyczne muzeum sztuki. Zwiedzanie kolekcji obejmującej 400 eksponatów, od futuryzmu po Arte Povera, to również spacer przez historię miasta: widoki miasta, niczym obrazy, przypominają martwą naturę.
 
Chociaż fasadę zmieniono w niewielkim stopniu (tylko przeszklono łukowate okna na środkowej kondygnacji), podobny do wieży budynek wygląda niczym przezroczysta, szkieletowa konstrukcja, podświetlona na tyle, że można zajrzeć do jej nowego wnętrza. Za wielkimi, przeszklonymi oknami iluminacja Lucio Fontany zatytułowana „Struttura al neon“, rzuca promienie światła na plac katedralny.
 
Aby zrealizować nową otwartość budynku, został on praktycznie pozbawiony wewnętrznej struktury, by dać miejsce spiralnym, wznoszącym się ku górze schodom, które prowadzą zwiedzających do pomieszczeń wystawienniczych. Przez szklaną fasadę otaczającą schody rozpościerają się widoki, inne z każdym krokiem zwiedzającego – jak w filmowych sekwencjach. Punktowe oprawy oświetleniowe na dwa sposoby naznaczają zakrzywione powierzchnie konstrukcji schodów: downlighty wbudowane w sufit wyznaczają drogę, oświetlając powierzchnię konstrukcji, zaś niewielkie spoty LEDowe na balustradzie promieniują do wewnątrz niebiesko-zielonym światłem.
 
Jako kreatywne narzędzie projektowe światło odgrywa również bardzo ważną rolę w tych miejscach, gdzie łączą się poszczególne sekcje muzeum. „Portale świetlne“ wyznaczają wejścia do pomieszczeń wystawienniczych. Szerokie moduły świetlne pełnią funkcję framug, podkreślając przejścia do cichych pomieszczeń galerii. Modułowy sufit świetlny CIELOS zapewnia równomierne, rozproszone oświetlenie wnętrza, zostawiając wiodącą rolę dziełom sztuki. W zależności od kształtu pomieszczenia moduły CIELOS tworzą linie lub kwadraty świetlne. Sterowanie odbywa się za pomocą centralnego systemu zarządzania oświetleniem LUXMATE. W przeciwieństwie do zajmujących znaczną powierzchnię sufitów świetlnych w galeriach, strefy komunikacyjne są oświetlone pionowymi liniami świetlnymi zlicowanymi ze ścianami.

Zumtobel. The Light. 

Muzeum Techniki w Wiedniu

Muzeum Techniki w Wiedniu jest jedynym muzeum w Austrii, poświęconym historii techniki i nauk przyrodniczych. Całe oświetlenie zostało unowocześnione w ramach projektu „Światło i Klimat“. Dzięki przeprowadzonym pracom remontowym zużycie energii elektrycznej systemu oświetleniowego zredukowano o 70 procent.

Nowe oświetlenie łączy światło bezpośrednie z pośrednim, zapewniają lepsze niż wcześniej światło w muzeum. Komponenty oświetlenia pośredniego umieszczono w architektonicznie wyszukanych kanałach oświetleniowych zapewniają natężenie oświetlenia w przedziale od 40 do 50 lx w pobliżu oświetlanego obiektu. Oprawy wyposażono w funkcję ściemniania. Dodatkowe światło akcentujące zapewniają projektory punktowe Arcos wyposażone w lampy HIT o mocy 20 lub 35 W. Dzięki takiemu rozwiązaniu znacznie zmniejszono zużycie energii w stosunku do poprzedniego systemu oświetleniowego, w którym stosowano projektory punktowe wyposażone w źródła 100 W.
 
Na trzech kondygnacjach muzeum zamontowano w sumie 1400 projektorów Arcos. Duża zaletą nowego oświetlenia jest jego niewielka emisja cieplna. Takie rozwiązanie znacząco poprawia klimat w budynku, zwłaszcza w okresie letnim.

Zumtobel. The Light.

Dynamiczna rzeźba przestrzenna
 
Budynek Museo nazionale delle arti del XXI secolo –  MAXXIN – wykonany z betonu wygląda jak rzeźba, w której wnętrzu współgrają światło i cień. Światło słoneczne wpadające przez szczeliny okienne rysuje jasne wzory, a cienie, splatające się w subtelny sposób, wędrują po dużym placu przed muzeum, w jego wnętrzu i na zewnątrz. Wystające segmenty budynku, w formie sklepienia, naprowadzają zwiedzających do holu, zajmującego całą wysokość budynku. Krzyżujące się schody i kładki łączą pięć kondygnacji wystawowych, „pionowa piazza“ ukierunkowuje przepływ ruchu. Naturalne światło wpada przez przeszklony dach na podłogi. We wnętrzu dostrojone jest pośrednim, włączanym w razie potrzeby, oświetleniem świetlówkowym generowanym przez specjalnie zaprojektowany sufit. Zapewnia to równomierne oświetlenie wnętrza. Oprócz tego światło sztuczne dynamicznie podkreśla układ komunikacyjny. Schody i kładki "niosą światło". Ich półprzezroczyste, mieniące się formy, ze świetlówkami schowanymi za rozpraszającą światło folią i szkłem akrylowym, wyglądają jak podświetlone gabloty.
 
Przestronność holu wchodzi do sal wystawienniczych. Proste, zakrzywione i nachylone ściany oraz korytarze, schody i tarasy sprawiają, że sekwencje pomieszczeń zaskakują swoją złożonością. To przebiegają równolegle, albo krzyżują się, to zachodzą na siebie, tworząc kaskadowe powierzchnie lub meandrują w różnych kierunkach, by później się spotkać. Główną rolę w koncepcji oświetlenia odgrywa światło naturalne uzupełnione światłem generowanym przez sufity świetlne, dzięki którym barwy i powierzchnie wnętrza są postrzegane w ich naturalnej kolorystyce. Wszystkie techniczne elementy konstrukcji są zintegrowane z wąskimi dźwigarami stropowymi (kratownice stalowe z elementami betonowymi). Utrzymują one dwa poziomy szyb oraz żaluzji, a także zewnętrzne elementy siatkowe, pełniące funkcję osłon przeciwsłonecznych i dyfuzorów. Równomierne oświetlenie wnętrza zapewniają świetlówki z funkcją ściemniania, zamontowane za półprzezroczystym szkłem akrylowym na całej długości dźwigarów żebrowych, po obu ich stronach. W zależności od położenia słońca oraz wymaganych warunków oświetleniowych żaluzje i strumień światła są kontrolowane przez system zarządzania oświetleniem LUXMATE Litenet. W systemie szynoprzewodowym zamontowanym pod dźwigarami można zainstalować dodatkowe projektory punktowe generujące światło akcentujące, projektory multimedialne oraz lekkie elementy oddzielające.

Zumtobel. The Light.

W labiryncie sztuki

Z kolekcją 46 tysięcy obiektów sztuki średniowiecznej i współczesnej Museum M łączy przeszłość z teraźniejszością. „Wielowiekowe, ale pełne życia“ – to motto miasta Leuven, które odnosi się również do nowego muzeum. Przestrzenny kompleks ma kilka wejść wychodzących na zabytkową starówkę miasta. Łącząc różne style architektoniczne i epoki, postrzegany jest jako pełen życia, wieloaspektowy sektor sztuki.
 
Były budynek akademii oraz Vander Kelen-Mertens-Palais stały się częścią Museum M. Oba zostały pieczołowicie odrestaurowane zgodnie z zasadami konserwacji zabytków i zespolone łącznikiem z nowym budynkiem. Ten labiryntowy kompleks budynków muzealnych mieści łącznie 6500 metrów kwadratowych powierzchni wystawowych. W starym budynku wyczuwalny jest barwny splendor wieków minionych: w stosunkowo niewielkich pokojach z drewnianymi sufitami i boazeriami. Natomiast nowy budynek to czysty minimalizm.
 
Zamiast monotonnych, wyizolowanych pomieszczeń architekt zaprojektował niezwykle zróżnicowaną przestrzeń muzealną, którą można wykorzystywać w elastyczny sposób: z obszernymi, wysokimi pomieszczeniami, i mniejszymi, niższymi. Koncepcja oświetleniowa zsynchronizowana jest z charakterem poszczególnych pomieszczeń, odpowiadając na ich specyficzne cechy przestrzenne. Pomieszczenia z kolekcjami znajdującymi się pod oficjalną ochroną jako zabytki oświetlone są za pomocą projektorów SUPERSYSTEM zamontowanych na dyskretnych szynoprzewodach, zawieszonych pod starym, drewnianym sufitem na prawie niewidocznych linkach. W zależności od potrzeb pionowe oświetlacze pozwalają na elastyczne, ekspresyjne akcentowanie eksponatów. Ogólne, kompaktowe i elastyczne oświetlenie zrealizowano za pomocą projektorów zamontowanych na szynoprzewodach trójfazowych. W znacznie bardziej przestronnych pomieszczeniach nowego budynku (Biały Sześcian) zamontowano projektory punktowe TEMPURA w technologii LED na szynoprzewodach TECTON. W zależności od potrzeb pozwalają one na regulację temperatury barwowej w przedziale od 2700 do 6500 K. Oświetlenie LEDowe pozwala również wyeliminować uszkodzenia dzieł sztuki wskutek promieniowania ultrafioletowego i podczerwonego.

Zumtobel. The Light. 

Królewskie oświetlenie
 
Król Ludwik II Bawarski byłby zachwycony. Monarcha, który zawsze był bardzo otwarty na wszelkie nowinki techniczne, podczas budowy zamku Neuschwanstein wprowadził wiele sensacyjnych rozwiązań technicznych. Dzięki nowemu oświetleniu LEDowemu zamek zrobił krok w XXI wiek. Komnaty królewskie są oświetlone w sposób subtelny i jednocześnie efektywny. Wszystkie strefy dostępne dla odwiedzających są sukcesywnie wyposażane w indywidualne, LEDowe rozwiązania oświetleniowe.
 
Największa troska osób zarządzających obiektem dotyczyła silnego oddziaływania promieniowania ultrafioletowego i podczerwonego na zabytkowe meble, tkaniny oraz malowidła. Aby nie zakłócać wrażenia, jakie wywiera zabytkowe wnętrze, źródła światła miały być możliwie niewidoczne. Kolejnym wymaganiem było to, by istniejące punkty instalacyjne i uchwyty montażowe były ponownie wykorzystane, aby uniknąć ingerencji w zabytkową strukturę budynku.
 
Inwestor był pod szczególnym wrażeniem kompaktowych rozmiarów projektorów oraz światła pozbawionego promieniowania ultrafioletowego emitowanego przez SUPERSYSTEM. Z architektonicznego punktu widzenia można powiedzieć, że LEDowy system oświetleniowy jest bardzo dyskretny, i jednocześnie zapewnia bardzo atrakcyjne światło akcentujące - nawet z dalszych odległości. Dzięki zastosowaniu różnych nakładek optycznych spoty LED generują różne wiązki świetlne, zużywając zaledwie 2,5 W. Wspaniałe kolory w kopule sali tronowej są w imponujący sposób oświetlone za pomocą LEDowych projektorów punktowych TEMPURA. Wybierając temperaturę barwową miedzy ciepłą o wartości 3000 K a chłodną o wartości 6500 K można optymalnie podkreślać szczegóły, a kierownictwo muzeum, w zależności od potrzeb, może w dowolnej chwili modyfikować oświetlenie.

Zumtobel. The Light.